Ym marw Elystan Morgan collodd Cymru un o’i gwleidyddion mwyaf blaenllaw gynt, barnwr doeth, un o’i chynrychiolwyr taeraf yn Nhŷ’r Arglwyddi, ac areithiwr llwyfan gyda’r coethaf a mwyaf diwylliedig a fagodd ei genhedlaeth. Yn ei ieuenctid a’i ganol oed cynnar ef oedd un o arweinwyr gwir garismatig Plaid Cymru, a phan ymunodd â’r Blaid Lafur yn 1965 am ei fod yn credu taw drwyddi hi y ceid mesur o ymreolaeth i’r Hen Wlad achosodd rincian dannedd a diflastod enbyd ymysg y cenedlaetholwyr, a’i gwelai fel olynydd naturiol Gwynfor Evans.
Ym Mawrth 1966 cipiodd sedd Sir Aberteifi oddi wrth Roderic Bowen. Yn 1968 cafodd ei benodi’n Is-Ysgrifennydd y Swyddfa Gartref yn llywodraeth Harold Wilson. Ar ôl i’r Ceidwadwyr ennill etholiad cyffredinol 1970, bu’n llefarydd ar Faterion Cartref i’r Wrthblaid am ddwy flynedd ac am ddwy flynedd arall bu’n llefarydd ar Faterion Cymreig. Yn 1974 adenillodd Geraint Howells Sir Aberteifi i’r Rhyddfrydwyr. Bum mlynedd yn ddiweddarach safodd Elystan fel ymgeisydd i olynu Cledwyn Hughes ar Ynys Môn. Collodd eto, y tro hwn i’r Tori Keith Best o bawb.