Yn gyfreithiol nid yw datganoli wedi erydu sofraniaeth seneddol San Steffan. Yn ôl Cyfarwyddwr Canolfan Llywodraethiant Cymru, mae cyfres o lywodraethau’r Deyrnas Unedig, dros y blynyddoedd diwethaf, wedi bod wrthi’n lleihau grymoedd yr Alban a Chymru. Ymateb i hynny yw’r ymchwil i ffyrdd o ddiogelu datganoli.
O’r cychwyn cyntaf – ers y dyddiau hynny ddiwedd y 19g. pan oedd gwŷr fel Tom Ellis a Lloyd George yn breuddwydio am yr hyn a elwid bryd hynny’n ymreolaeth – bu tensiwn wrth wraidd yr ymdrech i sicrhau datganoli i gyrion Celtaidd y wladwriaeth Seisnig.
Ar y naill law, mae datganolwyr, erioed, wedi rhagweld sefydlu senedd-dai a llywodraethau i ni’r cenhedloedd bychain fel newid di-droi’n-ôl yn natur y drefn wleidyddol. Ar y llaw arall, mae amddiffynwyr y status quo wedi mynnu nad oes modd ildio egwyddor ganolog y traddodiad cyfansoddiadol Seisnig, sef ‘sofraniaeth seneddol’. Dyma egwyddor sy’n sicrhau, wrth gwrs, na all datganoli fyth gael ei ystyried yn barhaol gan y byddai mwyafrif syml yn Nhŷ’r Cyffredin (lle mae oddeutu 85% o’r aelodau’n cynrychioli etholaethau Seisnig) wastad yn ddigon i ddiddymu popeth a enillwyd, a hynny dros nos.
Yn y pen draw, pan enillodd y datganolwyr eu buddugoliaeth fawr ddiwedd yr 20g., fe wnaethpwyd hynny ar sail yr hyn y gellid ei ystyried yn amwysedd bwriadol.
Ar y gwastad cyfreithiol, fe sicrhawyd bod y ddeddfwriaeth a sefydlodd seneddau a llywodraethau Cymru a’r Alban yn cynnwys ffurf ar eiriau sy’n datgan yn blwmp ac yn blaen fod San Steffan yn parhau i fod â’r hawl i ddeddfu ynglŷn â’r holl faterion hynny a ddatganolwyd. Roedd y datganiadau hyn o barhad perthnasedd sofraniaeth seneddol yn tanlinellu grym y wireb honno a gysylltir ag Enoch Powell: power devolved is power retained.