Ebrill 2013

Efallai fod amser bwyta wyau Pasg drosodd ond mae yna lawer ichi gael eich dannedd ynddo rhwng cloriau’r rhifyn diweddaraf. Darllenwch farn y meddyg teulu Catrin Elis Williams am ad-drefnu gwasanaethau iechyd yng Nghymru. Mae Will Patterson yn trafod fel y mae’r Unoliaethwyr wedi bod yn codi bwganod am Alban annibynnol. Rhannu ei brofiad fel rhiant i blentyn dyslecsig y mae John Pierce Jones y tro hwn. Mae Esyllt Nest Roberts de Lewis, sy’n byw yn y Wladfa, yn trafod rhamant a realiti mewn delweddau o’r Batagonia Gymreig. Ym myd llên mae Tudur Hallam yn rhoi ei farn am gystadlaethau a pholau piniwn llenyddol tra mae Elin Llwyd Morgan yn galw am fwy o onestrwydd mewn adolygiadau o lyfrau  Cymraeg. Trafod ein arferion siopa rhagrithiol ni fel Cymry y mae Chris Cope. Ac yn ei golofn wyddoniaeth mae Deri Tomos yn sôn am y profiad ysgytwol pan gredodd ei fod wedi gweld y dyfodol. Dim ond rhai o’r rhesymau i brynu Barn Ebrill.

Ffransis y Cyntaf - Pab Cyntaf De America

Bethan Kilfoil

Fedr y Pab newydd adfer ffydd Iwerddon yn Eglwys Rufain? O’i blaid mae’r ffaith nad oedd ganddo ddim i’w wneud â’r ymdrechion cywilyddus, o’r Fatican i lawr, i roi lles Pabyddiaeth o flaen lles y cannoedd os nad miloedd o blant a gam-driniwyd yn rhywiol gan offeiriaid y Weriniaeth. Ond faint wnaeth y Pab Ffransis i herio rheolaeth lofruddiaethol y Cadfridogion dros ei famwlad?

Bethan Kilfoil
Mwy

O Ewrop - "Cydlyniant" - Gair Arall am Doriadau

Dafydd ab Iago

Mae gan swyddogion Brwsel y ddawn ryfeddol o ddewis enwau lletchwith a chamarweiniol ar gyfer rhaglenni pwysig. Y diweddaraf o’r polisïau hynny yw Polisi ‘Cydlyniant’ yr Undeb Ewropeaidd. Dan hwnnw y gweithredir y cymorthdaliadau sydd i fod i leihau’r bwlch enfawr rhwng rhanbarthau cyfoethocaf a rhai tlotaf Ewrop. Afraid dweud bod hynny’n hynod o berthnasol i Gymru – yn hanfodol, mewn gwirionedd. Ar sail ein tlodi, mae tri chwarter Cymru wedi teilyngu’r lefel uchaf o gymorth Ewropeaidd yn ystod y ganrif hon. Ac mae gorllewin Cymru a’r Cymoedd yn parhau i fod yng nghategori ardaloedd tlotaf Ewrop gyfan.

Dafydd Ab Iago
Mwy

Llafur Ofer David y Tori

Richard Wyn Jones

“Digon i godi’r felan ar yr anorak cyfansoddiadol mwyaf”yw disgrifiad yr awdur o dystiolaeth Llywodraeth Llundain i Gomisiwn Silk. Ond er mai atal twf y Wladwriaeth Gymreig yw bwriad David Jones nid yw’n dilyn o gwbl mai dyna fydd yn digwydd.

Richard Wyn Jones
Mwy

Chwaraeon - Pam Nad Oes Mulod Ar Brom Y Rhyl

Derec Llwyd Morgan

Heblaw’r gêm rygbi dyngedfennol rhwng Cymru a Lloegr, y mae’n drist cofnodi mai un o brif bynciau trafod byd y bêl – gron a hirgron – y mis diwethaf oedd penderfyniadau dyfarnwyr. Datganodd Syr Alex Ferguson – nage, Sur Alex Ferguson – fod Manceinion Unedig – nage, Manic-gwynion Unedig – wedi colli yn erbyn Real Madrid y 5ed o Fawrth am fod yr asgellwr Nani wedi cael ei anfon o’r maes. O leiaf, buasai wedi datgan hynny pe na buasai, druan, yn rhy drallodus i siarad yng nghynhadledd y wasg yn union ar ôl y gêm. Bu’n rhaid i’w ddirprwy, Michael Phelan, siarad drosto. Yn rhyfedd iawn, doedd Mr Phelan ddim yn rhy drallodus i siarad â’r wasg. (Ni ellir gwadu bod Fergie yn un o’r rheolwyr gorau yn hanes pêl-droed, ond ni ellir gwadu chwaith ei fod yn o’r cwynfanwyr mwyaf sarrug a fu erioed o flaen – neu ddim o flaen – meicroffon, ac yn llyncwr digon o fulod i esbonio pam nad oes yr un ar ôl ar bromenâd y Rhyl.)

Derec Llwyd Morgan
Mwy

Llyfrgelloedd Mewn Peryg

Andrew Green

Wrth iddo ymddeol o’i swydd fel Pennaeth Llyfrgell Genedlaethol Cymru mae’r awdur yn rhoi her inni wrthsefyll pob ymgais i wneud i ffwrdd â llyfrgelloedd cyhoeddus.

Yn ôl ysgolheigion, Ashurbanipal, brenin Asyria yn y seithfed ganrif cyn Crist, a sefydlodd y llyfrgell fawr gyntaf y gwyddom amdani, yn ei balas yn Ninefe. Byth er hynny mae llyfrgelloedd wedi goroesi fel casgliadau defnyddiol o wybodaeth gofnodedig ac ers canol y bedwaredd ganrif ar bymtheg fel ffordd o addysgu ac ysbrydoli pobl o bob rhan o’r gymdeithas.

Andrew Green
Mwy

Cwrs y Byd - Troedigaethau?

Vaughan Hughes

Cymro o Gaerdydd, Ivor Novello, oedd cyfansoddwr Keep the Home Fires Burning (’Till the Boys Come Home), cân a fu’n gymaint o gysur i anwyliaid y bechgyn a frwydrai yn uffern y Rhyfel Mawr. Trosiadol, wrth reswm, yw’r tanau y cyfeirir atyn nhw. Ond rywsut rywfodd mi ydan ni hefyd wedi llwyddo’n llythrennol i gadw’r tanau ynghyn ar ein haelwydydd drwy’r can mlynedd, bron, a aeth heibio ers cyfansoddi’r gân yn 1914. Fu hynny ddim yn hawdd bob amser. I’r gwrthwyneb. Bu’n felltigedig o anodd. Sigwyd Cymru rhwng y ddau ryfel byd gan ddirwasgiad a gychwynnodd yn gynt ac a barodd yn hirach yma nag yn unman arall yng ngwledydd Prydain.

Vaughan Hughes
Mwy