Bu ein hadolygydd yn gwylio Y Sŵn, ffilm am y modd yr enillwyd S4C a ddangoswyd mewn sinemâu yn ddiweddar – profiad cymysg, meddai.
Yr ydym ni bellach yn camu i mewn i’r pumed degawd ym mywyd S4C. I rai ohonom, mae’r atgof am ymgasglu ynghyd yn ein lolfeydd i wylio’r bennod gyntaf honno o Superted yn teimlo fel ddoe; i eraill, mae S4C wedi bodoli ers cyn cof ac felly mae’n un o bileri bywyd. Dim ond can mlwydd oed yw’r BBC ac mae’n teimlo fel sefydliad cenedlaethol cadarn, er iddo gael amser digon helbulus yn ddiweddar.
Tasgodd ffilm Y Sŵn ar draws ein sgriniau fel cofnod hwyliog, dathliad, neu ryw fath o nodyn atgoffa i ni o’n hanes diweddar – pethau yr ydyn ni o bosib yn eu cymryd yn ganiataol erbyn hyn, er na ddylen ni wneud hynny, ddim am eiliad. Setlais i wylio a chael fy nghipio’n ôl yn syth i’r cyfnod, gan gofio bod yn dyst i siom fy rhieni yng nghanlyniad y refferendwm yn ’79 heb ddeall goblygiadau hynny. Mae’r ffilm yn cychwyn ar ôl i’r bleidlais dros ddatganoli fethu ac i’r llywodraeth fynd yn ôl ar ei gair ynghylch sianel deledu Gymraeg. Mae’n amser argyfyngus, cyfnod allai newid tynged Cymru. Deallodd Gwynfor Evans ddifrifoldeb y sefyllfa’n llawn ac roedd ei fygythiad i ymprydio hyd at farwolaeth yn slap go iawn ar draws wyneb y sefydliad Seisnig.
O’r dechrau, mae’r ffilm hon yn addo bod yn romp drwy ein hanes diweddar ac mae’r golygfeydd agoriadol yn teimlo’n gynhyrfus. Mae’r arddull chwareus yn cynnwys arddulliau teledu modern, er enghraifft taflu graffeg sassy i fflachio ar draws y sgrîn, cymeriadau’n torri’r bedwaredd wal, defnyddio clipiau ffilm o’r cyfnod, newid o ddu a gwyn i liw. I mi, roedd yn ormod o bwdin, pyrotechnics i’n dallu ni, a’r hyn oedd ei angen mewn gwirionedd oedd cael yr hyder jyst i ddweud y stori’n dda heb swachau. Byddai defnyddio rhai o’r technegau hyn yn fwy dethol a bwriadus wedi bod yn fwy effeithiol a llawn mor chwareus.