Ar ymweliad ag Iwerddon mae Cyfarwyddwr Canolfan Llywodraethiant Cymru wedi cael ei syfrdanu gan lewyrch a hyder y Weriniaeth – yn wahanol i Brydain a Chymru a aeth ar gyfeiliorn yn llwyr.
Bwriad y golofn hon ydi ceisio taflu goleuni newydd ar ddigwyddiadau gwleidyddol yng Nghymru a’r wladwriaeth yr ydym yn trigo ynddi. Y rhagdybiaeth sy’n sail i’r cyfan yw’r posibilrwydd fod yna ryw ddarn o ddata ystadegol newydd, rhyw fewnwelediad o’r tu ôl i’r llenni, neu efallai ryw ddadl anghyfarwydd – hynny yw, y math o bethau sy’n dod i sylw ysgolhaig fel eich colofnydd – a all ein galluogi ni i gyd i wneud ychydig mwy o synnwyr o’r cyfan. Ar ddiwrnod da, mae yna hyd yn oed fodd credu y gall meithrin gwell dealltwriaeth, ymhen hir a hwyr, agor y drws at well dyfodol hefyd.
Y mis hwn, fodd bynnag, rwy’n ofni mai’r cyfan sydd gennyf i’w gynnig yw ebychiad o rwystredigaeth.
Dim ots pa mor ddiddorol yw’r dramâu beunyddiol sy’n nodweddu ein gwleidyddiaeth a pha mor lliwgar ac weithiau galluog yw rhai o’r dramatis personae, y peryg sy’n codi o ganolbwyntio ein sylw arnyn nhw yw ein bod yn colli golwg ar yr hanfodion hynny sydd yn y pen draw yn bwysicach o lawer.
O ledu ein golygon ychydig, mae’n eglur fod Cymru wedi ei chlymu wrth drefn wleidyddol ac economaidd sydd wedi colli ei ffordd yn gyfan gwbl. Oni bai fod rhywbeth yn newid – ac nid oes unrhyw argoel o hynny yn unman, ar y lefel Brydeinig nac yma yng Nghymru – y canlyniad fydd tynghedu ein plant a phlant ein plant i fyw mewn gwlad sydd nid yn unig yn gynyddol ddi-raen, ond sydd o’r herwydd yn ysglyfaeth hawdd i dueddiadau gwaethaf ein hoes. Gwlad lle mae poblyddiaeth fas, hunanoldeb rhemp a nostalgia hunangyfiawn yn cyfuno i wenwyno trafodaeth a diwylliant gwleidyddol.
Tro i Iwerddon tua dechrau mis Mawrth sydd wedi ysgogi’r meddyliau sobreiddiol hyn.
