Mae’r rhifyn diweddaraf yn llawn dop o erthyglau difyr: llyfrwerthwraig yn cyhuddo’r Cyngor Llyfrau o ddiystyru siopau llyfrau yn eu hadroddiad ar e-lyfrau, a chyn-ddarlledwr teledu yn ceisio – ac yn methu – gwneud synnwyr o’r bennod ddiweddaraf yn hanes S4C/Tinopolis/Heno. Yr AS a’r bargyfreithiwr Elfyn Llwyd yn dweud pam mae’n rhaid cael cyfundrefn gyfreithiol i Gymru, a Robat Trefor yn trafod pam y mae pobl Gwlad y Basg i’w gweld yn cael gwell hwyl ar gynllunio ieithyddol na ni yng Nghymru. Mae ein colofnydd ym Mrwsel, Dafydd ab Iago, yn cwyno bod cynrychiolwyr Cymru yn Ewrop yn ‘bedwarawd di-liw’ – ond yn dweud bod cysur yn hynny hefyd. Bu Sioned Webb yn holi’r cerddor a’r awdur Rhiannon Mathias sydd, yn ei ffordd ei hun, yn cynnal traddodiad teuluol o ymroi i gerddoriaeth. A sôn am deulu, ai Saunders yw tad roc a rôl Cymru? Dyna gwestiwn pryfoclyd Hefin Wyn. Am ateb, a gwledd o ddarllen, mynnwch eich copi.
Richard Wyn Jones
Mae Prif Weinidog Cymru wedi datgelu ei weledigaeth ar gyfer “Prydain Fawr a Gogledd Iwerddon” chwyldroadol o wahanol i’r un bresennol.
Ble’r aeth y rhamant, dywedwch? Dwn i ddim am ddarllenwyr Barn, ond dwi’n lecio meddwl am areithiau gwleidyddol yn cael eu traddodi mewn lleoliadau hefo dipyn o steil yn perthyn iddynt. Neu os nad steil, tipyn o liw, o leiaf. Nid yw stafelloedd cynadledda’r Future Inns ym Mae Caerdydd yn meddu’r naill nodwedd na’r llall. I’r sawl nad ydynt yn gyfarwydd â hwy, mae’r rhain yn stafelloedd llwydaidd (neu beige-aidd, i mi gael bod yn fanwl gywir) gyfochrog â lôn bost brysur; stafelloedd y gellir yn hawdd canfod eu hunion-debyg mewn unrhyw dref neu ddinas weddol ei maint ar draws ein byd cynyddol unffurf. Eu ffawd feunyddiol yw atseinio’r math o ieithwedd gorfforaethol sydd hefyd bellach yn ffenomen fyd-eang. Stafelloedd sy’n llawn o ddynion a merched wrthi’n cyfri’r munudau tan ei bod yn amser paned wrth wrando ar y ‘rheolwr rhanbarth’ yn paldaruo am bwysigrwydd ‘ymateb yn rhagweithiol i anghenion y cwsmer’, ‘mewnoli arferion da’ ac, wrth gwrs, ‘gorgyflenwi targedau’.
Eto, er mor ddiysbrydoliaeth y lleoliad, i un o’r stafelloedd yma y daeth Prif Weinidog Cymru ychydig cyn y Pasg i draddodi araith y gellir ei hystyried, rwy’n tybio, yn garreg filltir bwysig yn esblygiad cyfansoddiadol ein gwlad.