Mehefin 2013

Mae’r amrywiaeth fyrlymus arferol i’w chael rhwng cloriau’r rhifyn cyfredol. Fel y gwna awdur Cwrs y Byd, mae Heini Gruffudd, cadeirydd Dyfodol i’r Iaith, yn ymateb i ‘Sgwrs’ Radio Cymru, a Dafydd Fôn Williams a John Pierce Jones yn trafod ‘syrcas’ etholiadau diweddar Cyngor Môn – ai codi dau fys ar Gaerdydd wnaeth y Monwysion? Byd iechyd yn Iwerddon sydd dan sylw gan Bethan Kilfoil – busnes drud yw bod yn sâl yno meddai. A busnes pwysig yw cwsg i bawb ym mhobman, yn enwedig yr ifanc, yn ôl Deri Tomos. Mae Bethan Jones Parry yn cymryd golwg ar hanes Caernarfon fel canolfan bwysig i’r wasg brint, ar drothwy cynhadledd sy’n dathlu’r hanes hwnnw. W. J. Gruffydd – golygydd praff, ymlith pethau eraill – yw gwrthrych y gyntaf o ddwy erthygl gan Dafydd Glyn Jones, yn dychmygu beth fyddai barn WJG petai’n dychwelyd i Gymru heddiw, ac mae Derec Llwyd Morgan yn cofio rheolwr pêl-droed a roddodd ystyr newydd i’r enw Fergie. Hyn oll a mwy – mynnwch gopi.

Stori Teulu a Chyfandir

Ceridwen Lloyd-Morgan

Mae CERIDWEN LLOYD-MORGAN yn croesawu nofel hanesyddol bwysig, un sy’n Ewropeaidd yn ei bydolwg a’i chynhysgaeth lenyddol, ond yn gwaredu at safon y golygu.

Paris
Wiliam Owen Roberts
tt. 520, Cyhoeddiadau Barddas, £12.95

Ceridwen Lloyd-Morgan
Mwy

Er Mwyn y Plant - Cofio Llangyndeyrn

Ann Gruffydd Rhys

‘Mor bwysig yn hanes gwleidyddol ac economaidd y Sir yw’r clwydi.
Gwyr y Beca Anghydffurfiol yn cario’r ceffyl pren a’r gynau,
A malu’r clwydi â bwyell a bilwg a gordd. A ffermwyr Llangyndeyrn
Yn cloi, cadwyno’r clwydi; a rhoi tractor ym mhob bwlch ac adwy;
A chloch yr Eglwys yn gwylio’r ffiniau rhag y Lefiathan Sosialaidd.’

Gwenallt (o’r gerdd ‘Sir Gaerfyrddin’)

Ar un ochr i’r gât roedd swyddogion Corfforaeth Abertawe, a grym cyfraith gwlad y tu cefn iddynt. Ar yr ochr arall roedd rheng o ffermwyr yn brwydro am eu bywoliaeth, yn fodlon mynd i garchar pe byddai raid. Dewrder a dyfalbarhad y ffermwyr a achubodd eu cwm rhag mynd dan y dwr, ac mae pentrefwyr Llangyndeyrn yma o hyd i ddweud eu stori.

Ann Gruffydd Rhys
Mwy

Cymru ac Ewrop: Rhwng y Cwn a’r Brain...

Richard Wyn Jones

1973–2013. Bu Cymru yn Ewrop ers deugain mlynedd i eleni. Nid ydym yn rhannu ewrosgeptiaeth gynyddol Lloegr. Ond pan ddaw – ac fe ddaw – refferendwm ar aelodaeth Prydain o’r Undeb Ewropeaidd, llais negyddol Lloegr fydd yn cario’r dydd. A lle fydd hynny’n gadael Cymru?

Richard Wyn Jones
Mwy

Cyfannu Cylch - Holi Cyfarwyddwr Opera

Geraint Lewis

Cyfweliad Barn
Mae’r gwr sydd bellach wrth lyw Opera Cenedlaethol Cymru yn fwy ymwybodol na neb o orffennol anrhydeddus y cwmni, ond wrth fynd ati i wireddu ei weledigaeth ar ei gyfer mae golygon David Pountney yn gadarn ar y dyfodol hefyd.

Geraint Lewis
Mwy

Materion y Mis - Carafán mewn cwr o fynydd – yn barhaol?

Aled Evans

Mae’n ffaith gydnabyddedig ar lawr gwlad fod yna bobl yn byw mewn meysydd carafanau yn groes i’r rheolau. Nodir yn aml bod y bobl yma’n mynd ar eu gwyliau i Sbaen neu Malta neu fynd i weld perthnasau yn ystod y cyfnod hwnnw yn y gaeaf pan fydd y meysydd wedi cau.

Aled Evans
Mwy

Cwrs y Byd

Vaughan Hughes

Fydd y Diwygiad ddim ar y teledu, gyfaill

Mewn llyfr yr wyf yn ymdrechu i’w sgwennu i wasg hynod amyneddgar Carreg Gwalch rhoddaf le canolog i Anghydffurfiaeth yn ogystal â diwydiant yn y broses o adeiladu’r genedl Gymreig fodern. Does dim rhyfedd, felly, imi foeli ’nghlustiau pan glywais John Roberts ar ei raglen radio yng nghanol Mai yn sôn am ddigwyddiadau rhyfeddol yn y Victory Church, hen ffatri yn ymyl B&Q yng Nghwmbrân. Mewn cwta fis roedd naw mil o bobol wedi heidio i’r gwasanaethau diwygiadol a gynhelid yno bob nos gan wr ifanc o ardal Llanelli. Mymryn o Gymraeg oedd gan y diwygiwr ond ymhlith ei ddilynwyr roedd pedair merch ysgol a siaradai’n hynod aeddfed mewn Cymraeg rhagorol – yn angerddol ond heb fynd i sterics – am eu profiadau.

Vaughan Hughes
Mwy