Cefndir y gyfrol Cofiwch Dryweryn: Cymru’n Deffro
Pan beintiwyd ‘Cofiwch Dryweryn’ ar wal islaw fy nghartref yn y Felinheli ddiwedd Ebrill eleni, gofynnodd un a fagwyd ac a addysgwyd drwy gyfrwng y Gymraeg yn y pentref, ‘Pwy oedd Dryweryn?’ Roeddwn i, cyn hynny, yn ddigon naïf i feddwl bod pawb drwy Gymru’n gwybod hanes boddi Capel Celyn, ei dai a’i ffermydd, ei ysgol a’i lythyrdy, ei gapel a’i fynwent, er mwyn i Lerpwl wneud elw mawr o’r dŵr a gronnwyd yn Nhryweryn. Ond wrth gwrs, dydi hanes Cymru ddim yn cael ei drosglwyddo yn y rhan fwyaf o’n hysgolion. Fel y dywedodd Adam Price, ‘Tase plant Cymru’n cael gwybod eu hanes gan yr ysgolion yna fe fyddai pob plentyn yn genedlaetholwr.’ (Cyfweliad yng Nghlwb Canol Dref, Caernarfon, 30 Tachwedd 2018)
Wrth baratoi cyfrol ar ffenomenon murluniau ‘Cofiwch Dryweryn’, roeddwn i’n awyddus felly i roi murluniau eleni yng nghyd-destun hanes boddi Capel Celyn.