Meddyliau am newid hinsawdd
Rydw i’n poeni’n ddifrifol am ddyfodol y blaned – cymaint, yn wir, nes ’mod i’n colli blewyn o gwsg ambell noson; ambell bnawn hefyd. Poenaf oherwydd effeithiau newid hinsawdd, cynhesu byd-eang, colli bio-amrywiaeth, colli bywyd gwyllt, a difodiant cyffredinol. A dweud y gwir, rydw i bron yn niwrotig am y sefyllfa. Ac nid y fi yw’r unig un. Dyna ichi’r eneth un ar bymtheg oed ’na o Sweden, Greta Thunberg, sydd wedi tanio dychymyg a chynhyrfu cydwybod miloedd ar filoedd o bobl ar draws y byd gyda’i hareithiau emosiynol apocalyptaidd am beryglon peidio â newid ein ffordd o fyw. Mae’n wir nad yw hi wedi swyno Trump, na Putin, na Bolsonaro, gyda’r cyntaf, yn nodweddiadol, yn dweud pethau pur annifyr amdani. Daw’r geiriau ‘mul’ a ‘chic’ i’r meddwl. Yr un yw agwedd fulaidd Boris at fudiad Gwrthryfel Difodiant, a sefydlwyd gan ddilynwyr Greta. Ond dyna natur llawer o wleidyddion y dydd; heddiw sy’n bwysig iddynt, hynny a llwyddiant plaid, a llwyddiant personol yn fwy fyth; ni faliant fawr ddim am fory.
Ond nid felly fi. Mae llun Greta gennyf, yn hawlio lle o barch rhwng lluniau Gandhi a Martin Luther King, a’r tu blaen i lun taid Bwlch, fy arwyr eraill.
Newid hinsawdd yw’r bygythiad mwyaf, newid sy’n cael ei yrru gan ddynoliaeth yn rhyddhau gormod o garbon i’r amgylchedd. Mae hynny’n cynhesu’r blaned, gan ddadmer rhew’r pegynau a chwyddo’r moroedd. Mae cytundeb cyffredinol y bydd lefelau’r môr, erbyn diwedd y ganrif hon, wedi codi digon i foddi llawer rhan o’r byd, gan gynnwys ardaloedd yma yng Nghymru. Diolch i’r nefoedd, fe fydd y tŷ ’ma yn ddiogel. Byddai raid i’r môr godi dros 600 troedfedd i fygwth y drws ffrynt. Mae hynny’n gysur.